Polska, znajduje się w grupie państw europejskich o największej powierzchni lasów - około 9,3 mln ha. Wyprzedzają nas w tym rankingu jedynie Szwecja, Finlandia, Francja i nieznacznie Niemcy oraz Ukraina. Już wkrótce pojawi się możliwość zwiększenia powierzchni lasów w naszym kraju, ponieważ od 1 czerwca do 31 lipca br. Agencja Restrukturyzacji Modernizacji Rolnictwa będzie przyjmowała od rolników, wnioski o przyznanie pomocy na zalesienie gruntów rolnych jak i tych nie użytkowanych rolniczo. Wsparcie takie udzielane jest w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013. Chodzi o to, aby pomóc tym rolnikom, którzy gospodarują na słabych jakościowo glebach i nie osiągają zadowalających plonów lub np. zrezygnowali z prowadzenia upraw, bowiem nie opłacało im się to ekonomicznie. Rezygnując z prowadzenia działalności rolniczej na takich gruntach i sadząc tam las, mogą liczyć na otrzymywanie wsparcia finansowego z ARiMR. Agencja udziela pomocy na zalesienie gruntów rolnych jak i gruntów innych niż rolne. Warunki, niezbędne dokumenty do uzyskanie pomocy, jak  i kwoty wsparcia są zróżnicowane w zależności od tego, czy rolnik zamierza zalesić grunty rolne czy grunty inne niż rolne.

Warunki przyznawania pomocy na zalesianie gruntów rolnych

O taką pomoc może ubiegać się rolnik, który:

1. został wpisany do ewidencji producentów (prowadzonej przez ARiMR);
2. zobowiązał się do:

Ø  wykonania zalesienia gruntów, na których do dnia złożenia wniosku o pomoc była prowadzona działalność rolnicza,

Ø  zobowiązał się do prowadzenia założonej uprawy leśnej, przez 15 lat od dnia uzyskania pierwszej płatności na zalesianie,

Ø  przestrzegania na terenie całego gospodarstwa norm i wymogów wzajemnej zgodności, określonych w przepisach o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego,

Ø  pielęgnacji założonej uprawy leśnej, przez okres 5 lat od dnia wykonania zalesienia - zgodnie z planem zalesienia, w rozumieniu przepisów o lasach;

3. uzyskał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach - jeżeli uzyskanie takiej decyzji dla planowanego zalesienia jest wymagane przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Warunki przyznawania pomocy na zalesianie gruntów innych niż rolne

O taką pomoc może ubiegać się rolnik, który:

1. został wpisany do ewidencji producentów (prowadzonej przez ARiMR);
2. zobowiązał się do:

Ø  wykonania zalesienia gruntów innych niż rolne z sukcesją naturalną, na których:

o   występują drzewa lub krzewy pochodzące z sukcesji naturalnej, należące do rodzimych gatunków lasotwórczych,

o   drzewa występują w kępach o powierzchni co najmniej 5 arów,

o   powierzchnia kęp, o których mowa w lit. b, stanowi nie mniej niż 10% powierzchni gruntu przeznaczonego do zalesienia,

o   wiek drzew lub krzewów wyrosłych w wyniku zaprzestania użytkowania rolniczego nie przekracza 20 lat lub

Ø  wykonania zalesienia gruntów innych niż rolne, wskazanych w planie zalesienia jako grunty, które po zalesieniu spełniać będą funkcje wodochronne lub glebochronne;

Ø  pielęgnacji założonej uprawy leśnej, przez okres 5 lat od dnia wykonania zalesienia - zgodnie z planem zalesienia, w rozumieniu przepisów o lasach;

3. uzyskał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach - jeżeli uzyskanie takiej decyzji dla planowanego zalesienia jest wymagane przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Na jakich gruntach można posadzić las?

Pomoc na zalesianie gruntów rolnych jest przyznawania gdy chcemy posadzić las na gruntach ornych lub gruntach gdzie rósł sad.

Natomiast wsparcie na zalesianie gruntów innych niż rolne jest przyznawane do powierzchni wykazanych w ewidencji gruntów jako użytki rolne bądź grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, ale nie wykorzystywanych do produkcji rolniczej lub do gruntów, dla których zalesienie jest racjonalnym sposobem zagospodarowania - w szczególności ze względu na funkcje wodochronne lub glebochronne.

Pomoc na zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne jest przyznawana do gruntów, które:

Ø  zostały przeznaczone do zalesienia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku tego planu, gdy zalesianie tych gruntów nie jest sprzeczne z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

Ø  stanowiących własność rolnika składającego wniosek albo jego małżonka lub współwłasność tego rolnika;

Ø  o powierzchni większej niż 0,5 ha i szerokości większej niż 20 m, przy czym wymagań tych nie stosuje się, jeżeli grunty graniczą z lasem, a ich powierzchnia wynosi co najmniej 0,1 ha.

Ø  położonych poza:

o   obszarami Natura 2000 lub obszarami znajdującymi się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z późn. zm.), chyba że planowane zalesienie nie jest sprzeczne z planami ochrony albo planami zadań ochronnych tych obszarów,

o   obszarami rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, parków narodowych lub obszarami ich otulin, chyba że planowane zalesienie nie jest sprzeczne z celami ochrony tych obszarów.

Pomoc na zalesianie może być przyznana jednemu rolnikowi do powierzchni nie większej niż 100 ha.

Jaką pomoc otrzyma z ARiMR rolnik, który posadził las na swoich gruntach?

Rolnik, którego wniosek o przyznanie pomocy na zalesianie gruntów rolnych zostanie pozytywnie zweryfikowany przez ARiMR, będzie mógł otrzymać pomoc na zalesianie  obejmującą:

Wsparcie na zalesienie - które jest wypłacane  w pierwszym roku licząc pod dnia zalesienia i  stanowi  jednorazową, zryczałtowaną płatność, która ma pokryć koszty poniesione na posadzenie lasu i ewentualne ogrodzenie uprawy leśnej. Wysokość wsparcia na zalesianie uzależniona jest od kilku elementów:

Ø  proporcji gatunków iglastych i liściastych w strukturze uprawy;

Ø  zabezpieczenia przed zwierzyną (grodzenie 2-metrową siatką metalową);

Ø  konfiguracji terenu;

Ø  zastosowania sadzonek zwykłych lub sadzonek mikoryzowanych z zakrytym systemem korzeniowym.

Wysokość pomocy jaką może otrzymać rolnik na zalesianie gruntów wynosi od 1700 zł/ha (w przypadku zalesienia gruntów innych niż rolne z wykorzystaniem sukcesji naturalnej) do 6260 zł/ha. Dodatkowe pieniądze można otrzymać za wykonanie, zaleconego przez Nadleśniczego, ogrodzenia młodej uprawy leśnej 2-metrową siatką metalową. Za przygotowanie takiego zabezpieczenie można dostać 2590 zł/ha lub 6,50 zł za metr bieżący wykonanego ogrodzenia.

Premię pielęgnacyjną - która jest wypłacana corocznie przez 5 lat, licząc od dnia wykonania zalesienia i ma pokryć koszty prac pielęgnacyjnych oraz ochrony uprawy leśnej przed zwierzyną w przeliczeniu na hektar zalesionych gruntów. Wysokość premii pielęgnacyjnej wynosi 970 zł/ha lub 1360 zł/ha i zależy od ukształtowania terenu oraz od kosztów prac pielęgnacyjnych i ochronnych  określonych w planie zalesienia. W przypadku rolników, którzy zdecydowali się posadzić las na gruntach innych niż rolne, wysokość premii pielęgnacyjnej waha się od 970 do 2050 zł/ha.

Dodatkowo można również otrzymać od 190zł/ha do 700 zł/ha za zastosowanie, zaleconych przez Nadleśniczego, środków ochrony młodej uprawy leśnej przed zwierzyną.

Premię zalesieniową - która jest wypłacana corocznie przez 15 lat, licząc od dnia wykonania zalesienia i ma zrekompensować rolnikowi utracone dochody, które mógłby osiągnąć gdyby prowadził działalność rolniczą na gruntach zalesionych. Otrzymają ją tylko ci rolnicy, którzy udokumentowali uzyskanie co najmniej 25% dochodów z rolnictwa, w roku poprzedzającym złożenie wniosku o pomoc. Do dochodów takich zaliczają się:

Ø  dochody z pracy w gospodarstwie rolnym obliczone jako iloczyn powierzchni gruntów będących własnością rolnika w dniu złożenia wniosku o pomoc oraz wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego;

Ø  dochody z tytułu prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej uzyskane w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o pomoc.

Kwota pomocy przyznawanej w ramach premii zalesieniowej wynosi rocznie 1580 zł/ha.

Rolnicy, którzy posadzili las na gruntach innych niż rolne nie otrzymują premii zalesieniowej, gdyż nie prowadzili na tym obszarze działalności rolniczej, więc nie należy im się rekompensata za utracone w ten sposób dochody. 

Jakie dokumenty musi złożyć rolnik, który chce otrzymać pomoc na zalesianie?

Rolnicy zainteresowani ubieganiem się o przyznanie pomocy na zalesianie, jeszcze przed złożeniem w biurze powiatowym ARiMR wniosku o przyznanie pomocy na zalesianie, powinni posiadać plan zalesienia, który zawiera wytyczne dotyczące założenia i prowadzenia uprawy leśnej.

Po sporządzeniu przez nadleśniczego planu zalesienia, rolnik składa Wniosek o przyznanie pomocy na zalesianie do biura powiatowego ARiMR w terminie od dnia 1 czerwca do dnia 31 lipca 2012 r. wraz z następującymi załącznikami:

Ø  kopią planu zalesienia, potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez nadleśniczego, który sporządził ten plan;

Ø  wydanym przez właściwy organ gminy zaświadczeniem o:

o   wysokości dochodu z pracy w gospodarstwie rolnym albo

o   liczbie hektarów przeliczeniowych stanowiącej podstawę opodatkowania podatkiem rolnym, ustalonej na podstawie ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, jeżeli rolnik ubiega się o pomoc na zalesianie gruntów rolnych;

Ø  wydanym przez naczelnika urzędu skarbowego zaświadczeniem o dochodach z tytułu prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej uzyskane w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o pomoc - w przypadku gdy rolnik uzyskał takie dochody i ubiega się o pomoc na zalesianie gruntów rolnych;

Ø  dokumentem potwierdzającym wysokość dochodów spoza rolnictwa, uzyskanych w roku poprzedzającym rok, w którym został złożony wniosek o pomoc, albo zaświadczenie naczelnika urzędu skarbowego o braku tych dochodów - jeżeli rolnik ubiega się o pomoc na zalesianie gruntów rolnych;

Ø  dokumentem potwierdzającym własność lub współwłasność gruntów przeznaczonych do zalesienia; oraz pisemną zgodę:

o   pozostałych współwłaścicieli na zalesienie gruntów rolnych lub gruntów innych niż rolne -jeżeli grunty stanowią przedmiot współwłasności,

o   małżonka rolnika na zalesienie gruntów rolnych lub gruntów innych niż rolne - jeżeli grunty stanowią własność małżonka rolnika;

Ø  decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach - jeżeli uzyskanie takiej decyzji dla planowanego zalesienia jest wymagane przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;

Ø  oświadczeniem rolnika ubiegającego się o pomoc na zalesianie gruntów rolnych zawierającym wykaz działek ewidencyjnych, na których:

o   jest prowadzona uprawa pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa,

o   w obrębie działki rolnej znajdują się:

§  drzewa będące pomnikami przyrody, objęte ochroną na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,

§  rowy, których szerokość nie przekracza 2 m,

§  oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m2.
Dokument ten nie jest wymagany, jeżeli rolnik w danym roku kalendarzowym ubiega się o przyznanie jednolitej płatności obszarowej i do wniosku obszarowego dołączył materiał graficzny (materiał geograficzny).

Jak otrzymać plan zalesiania?

Plan zalesienia może sporządzić jedynie Nadleśniczy, dlatego właśnie do niego rolnik musi złożyć stosowny wniosek, dołączając następujące dokumenty:

·         wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku tego planu, zaświadczenie potwierdzające, że przeznaczenie gruntów do zalesienia nie jest sprzeczne z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

·         zaświadczenie wydane przez właściwy organ gminy, potwierdzające że grunty przeznaczone do zalesienia są położone na obszarze Natura 2000 lub obszarze znajdującym się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, albo postanowienie o odmowie wydania takiego zaświadczenia;

·         oświadczenie rolnika o powierzchni gruntów przeznaczonych do zalesienia, zawierające numery działek ewidencyjnych, na których są położone te grunty;

·         wypis z ewidencji gruntów i budynków dotyczący działek ewidencyjnych, na których są położone grunty przeznaczone do zalesienia;

·         kopię części mapy ewidencyjnej gruntów i budynków, która obejmuje grunty przeznaczone do zalesienia z naniesionymi granicami tego gruntu, albo jej powiększenie, lub mapę sporządzoną przez osobę posiadającą uprawnienia zawodowe, na podkładzie mapy zasadniczej lub na podkładzie ewidencyjnym, zawierającą wskazanie granic całości gruntów przeznaczonych do zalesienia oraz określenie łącznej powierzchni tych gruntów, a także wskazanie granic gruntów przeznaczonych do zalesienia:

o   w poszczególnych klasach gleboznawczych i określenie powierzchni tych gruntów - w przypadku planowanego zalesienia części działki ewidencyjnej lub zalesienia gruntów innych niż rolne,

o   o nachyleniu terenu powyżej 12° i określenie powierzchni tych gruntów - w przypadku planowanego zalesienia gruntu o nachyleniu terenu powyżej 12°;

Ø  opinię regionalnego dyrektora ochrony środowiska o braku sprzeczności planowanego zalesienia z:

o   celami ochrony danego obszaru - jeżeli grunt przeznaczony do zalesienia jest położony w rezerwacie przyrody lub parku krajobrazowym lub na obszarze ich otulin,

o   planami ochrony albo planami zadań ochronnych danego obszaru - jeżeli grunt przeznaczony do zalesienia jest położony na obszarze Natura 2000 lub obszarach znajdujących się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;

Ø  opinię właściwego dyrektora parku narodowego o braku sprzeczności planowanego zalesienia z celami ochrony danego obszaru - jeżeli grunt przeznaczony do zalesienia jest położony w parku narodowym lub na obszarze jego otuliny, również w przypadku gdy ten grunt jest położony w granicach obszaru Natura 2000 lub obszarów znajdujących się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

Kiedy rolnik musi wykonać zalesienie zgodne z planem przygotowanym przez Nadleśniczego?

Po pozytywnej weryfikacji wniosku o przyznanie pomocy na "Zalesianie gruntów rolnych i gruntów innych niż rolne" kierownik biura powiatowego ARiMR wydaje postanowienie o spełnieniu przez rolnika warunków do jej otrzymania. Dopiero otrzymanie przez rolnika takiego postanowienia upoważnia go do rozpoczęcia prac zalesieniowych zgodnych ze sporządzonym przez Nadleśniczego planem.

Po wykonaniu zalesienia, rolnik powiadamia o tym Nadleśniczego, który dokonuje wizytacji zalesionych gruntów i potwierdza wykonanie zalesienia poprzez sporządzenie protokołu z odbioru gruntów zalesionych oraz wydaje zaświadczenie o zgodności zalesienia z planem zalesienia. Wtedy rolnik wypełnia "Oświadczenie o wykonaniu zalesienia zgodnie z planem zalesienia", do którego obowiązkowo dołącza zaświadczenie wydane przez Nadleśniczego wraz z kopią protokołu z odbioru gruntów zalesionych i te dokumenty dostarcza do biura powiatowego ARiMR do 20 maja roku, w którym zalesienie wykonano wiosną albo roku następującego po roku, w którym zalesienie wykonano jesienią.

Na tej podstawie kierownik biura powiatowego ARiMR wydaje decyzję o przyznaniu pomoc z działania "Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesienia gruntów innych niż rolne".

Płatności na zalesione grunty w kolejnych latach

Aby otrzymać płatności na zalesione grunty w kolejnych latach, rolnik zobowiązany jest do składania corocznie "Wniosku o wypłatę pomocy na zalesianie". Składa się je do kierownika biura powiatowego Agencji, do którego został złożony wniosek o przyznanie pomocy na zalesianie, w terminie od dnia 15 marca do dnia 15 maja danego roku.

Premia pielęgnacyjna w piątym roku od zalesienia oraz premia zalesieniowa, począwszy od piątego roku od zalesienia, jest wypłacana po uprzednim przekwalifikowaniu zalesionego gruntu na grunt leśny, dokonany w formie decyzji, wydanej przez starostę właściwego ze względu na położenie gruntów objętych zalesieniem albo w wyniku modernizacji ewidencji gruntów i budynków. Kopię decyzji w sprawie przekwalifikowania gruntu rolnego na grunt leśny albo zaświadczenie o przekwalifikowaniu zalesionego gruntu na grunt leśny w wyniku modernizacji ewidencji gruntów i budynków rolnik składa do kierownika biura powiatowego Agencji do końca roku kalendarzowego, w którym upływa 5 lat od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu zalesienia zgodnie z planem zalesienia.

DPB, DKS